woensdag 14 augustus 2013

Kollektieve schuld van Edgar Cairo

Ondanks dat het boek grotendeels in het Nederlands is geschreven, vond ik het moeilijk te volgen. Waarschijnlijk omdat de gebruiken en cultuur behoorlijk vreemd voor me zijn. Ik heb het wel uitgelezen en er zeker wat van opgepikt over Suriname. Misschien moet ik het binnenkort nog eens lezen omdat ik Suriname nu beter ken.

Gebaseerd op beschrijving in Wikipedia:
Kollektieve schuld speelt zich af in Suriname in de jaren zestig. Vanwege problemen van familieleden wil ma Lien met de familie een reeks wintirituelen organiseren. Zij hoopt dat dit alles in orde brengt doordat de familieleden alle schuld van zich afwassen.
Aan het hoofd van de familie staat Ma Marjana die aan een ernstige oogziekte en reumatische aandoeningen lijdt. Ma Lien is haar dochter. In het eerste hoofdstuk zoekt Lien alle familieleden op om financiële hulp te vragen zodat ze de benodigdheden van de rituelen kan kopen. De meeste verwanten staan negatief ten opzichte van de winti die ze afgoderij (in het Sranan afkondré) noemen, maar allemaal geven ze haar wat geld. Rudi, de zoon van Ma Lien komt uit Nederland, met zijn blanke vrouw, hun baby en het dochtertje van de vrouw.
De wintipré zal op een bosgebied buiten de stad plaatsvinden, op een voormalige plantage. De bewoners van het gebied nemen ook deel aan de wintipré. Naast de magische handelingen wordt er gezongen en gedanst, en de oudere mannen die er wonen vertellen tori’s.
Dan volgt de wintipré. Bijna iedereen raakt in trance en wordt door verschillende geesten en goden (winti) in bezit genomen. Ook Ma Marjana wordt door een bosgod in bezit genomen. In het daaropvolgende tekstgedeelte spreekt zij als ik-verteller en aan het einde van dit stuk komen we te weten dat ze overleden is. Daarop volgt een gerechtelijk onderzoek waaruit blijkt dat Ma Marjana aan een bloeding in haar hersenen stierf, ten gevolge van “een toestand van lichamelijke en geestelijke opwinding”. Deze opwinding werd volgens het gerecht door de wintipré veroorzaakt. Iedereen die er aan deel nam, wordt streng bestraft.

zaterdag 10 augustus 2013

De bende van Jan de Lichte van Louis Paul Boon

"Een schelmenroman" en dat is wat het is. Hoewel, 'schelm' roept bij mij associaties op met 'kwajongen'. Misschien een kwajongen die te ver gaat, maar in dit boek gaan ze een stuk verder.

Je wordt er als lezer lekker bij betrokken. Ik had steeds het gevoel dat er eigenlijk een toneelstuk of televisieserie van gemaakt moet worden. De beelden verrezen moeiteloos voor mijn ogen. Zal ook wel gebeurd zijn toch? Hoofdpersonen die zich vermommen doen het altijd goed, en ook het feest en de kermis lenen zich voor mooie beelden.



Jan wordt slim neergezet. "hij kent zijn Frans ... Zelfs de baljuw van Velsiecke, zelfs de burgemeester van Hundelghem kennen hun Frans niet. Haar Jan wel." Hij is het brein achter de bende.

"'Alleen voor de dommeriken zijn er slechte tijden,' zegt hij. 'Alleen volk dat zijn plan niet weet te trekken beschuldigt er de tijden van, of het weer, of de oorlog, of om het even wat. Alleen sukkelaars van stielmannen beweren dat zij slecht alaam in handen hebben.'"

Ergens tegen het einde realiseert hij zich dat hij iets in gang heeft gezet, waarover hij de controle is verloren. Iets met een steen aan het rollen brengen en hem niet meer kunnen stoppen. (ik kan het citaat niet meer vinden).

Jan zet de bende sociaal op. Zijn ideeën over geweld heb ik niet helemaal scherp. Er wordt vaak aangehaald dat hij vindt dat er zo min mogelijk geweld gebruikt moet worden. Toch zie ik hem - ook vroeg in het verhaal - flink wat geweld (laten) gebruiken, waar het m.i. ook wel wat minder kan. Als Tincke kapitein wil worden, zegt Jan dat hij eerst moet bewijzen dat Jan in hem zijn meerere moet zien. "... En nog vóór Tincke zich heeft kunnen rechtzetten krijgt hij zo een geweldige vuistslag in het gelaat, dat hij met stoel en al tegen de grond slaat, en het bloed tot in het gelaat van lange Gabriel spat. ... 'Ik zou u kunnen bewijzen, Jan de lichte, dat ik uw meerdere ben. Maar ben ik sterk genoeg, ben ik misschien de rapste in het gevecht met het mes, ik ben toch niet zo sluw als gij."
Tja, ik vind dat niet sluw, maar lomp en achterbaks. De omslag na de ontering van Mie vind ik dan ook niet zo groot, terwijl die wel groots wordt neergezet. Dat komt waarschijnlijk doordat ik toch vrij ver weg sta van het geweld. Als je dichterbij zit, zie en voel je meer verschillen. En het is wel zo dat Jan z'n principes (waar ik de finesse niet helemaal van doorgrond) helemaal laat varen.

Het geeft een beeld van het leven eind 18e eeuw. Hoe waarheidsgetrouw het is weet ik natuurlijk niet, maar ik kan me er wel wat bij voorstellen. Opvallend bijvoorbeeld dat geld nog niet echt een plaats verworven heeft. Arme mensen hebben meer aan een mooie lap stof dan aan munten.

En dan nog de jonge meisjes die verliefd zijn op Jan de Lichte. Sarah die dat als Boheemse heel expliciet uit, en Marieke die een stuk bedeesder is.

zaterdag 3 augustus 2013

Ik omhels je met duizend armen - Ronald Giphart

Beter dan ik verwacht had. Haha, een schrijver die zo veel over seks schrift en zo populair doet, kan natuurlijk niets zijn. Maar ik vond het leuk en pakkend om te lezen. Hij vermaakt me met zijn taalgebruik. Het (taalgebruik) komt slim maar niet ingewikkeld over, of alledaags maar toch bijzonder en spits/scherp. Zoiets. Een beetje: 'kijk zo leuk kan taal zijn.', en dan zonder daar vervelend bij te zijn.



Het La-palma-decor en bijbehorende verhaallijn en flash-backs lezen makkelijk weg als verhaaltje maar gaan soms ook wel iets dieper. De verhaallijn over zijn zieke en stervende moeder leest op een andere manier ook makkelijk weg. Soms misschien wat te. Fijn hoor, dat jullie er met z'n allen zo goed mee om konden gaan. Het klinkt ondanks dat er wel degelijk ellende beschreven wordt, toch wel allemaal rozengeur en manenschijn. Het lukt wel erg goed om er het beste van te maken. Vind ik dan ergens ook wel heel aandoenlijk, dat hij daar blijkbaar niet te stoer voor is. Terwijl ik hem eigenlijk al langer niet meer stoer vind, maar gewoon wel cool. Tenminste wat hij neerzet in de media.

Doet wel knap eigenlijk: dat ik hier nu z'n positief verhaaltje zit te schrijven en dus zo'n gevoel heb, terwijl het toch best beroerd eindigt. Niet dat het een typisch echte-vrienden-groepje (inclusief zijn zwangere vriendin) was dat hij beschreef en waar niets meer van overblijft, maar toch. Hoopgevend is dat hij Samarinde spaart bij zijn wraakactie.