donderdag 6 december 2012

Het duister dat ons scheidt van Renate Dorrestein

Een boek dat je grijpt met enige afstand. Identificeren met één van de vertellers is moeilijk. Maar het verhaal is echt, voelt althans echt. Je wil dat er gesproken wordt, uitgesproken, hulp gezocht. Het einde is veelbelovend, maar zodra ik dit opschrijf bedenk ik dat er meer veelbelovende momenten waren. Met één verschil: de waarheid is nu bekend. Als het tenminste de waarheid is, maar weinig redenen om daaraan te twijfelen.
De invalshoek van het alwetende kind vind ik verrassend, verfrissend, maar is misschien ook wel wat de afstand schept. Het contrast tussen het kinderperspectief en de pesterijen is vooral in het eerste deel pijnlijk.

Een paar toevaligheden te veel naar mijn smaak, bv.oud-klasgenootjes die bijna verdrinken op het eiland waar Loes cs heen gevlucht zijn. Maar omdat ze niet essentieel zijn voor het boek nmm niet al te storend. Was het niet mooi geweest om Loes de Luco's te laten redden? Dat moeder en dochter feitelijk allebei de Luco's hebben gered? Past niet in het beeld dat we van de relatie Loes-Luco's moeten krijgen, denk ik.

Boek verzorgd in Schiedam. Whatever dat mag betekenen, toch leuk.

donderdag 22 november 2012

Mysterieuze gulle gever

Ik vind bij thuiskomst twee Engelse boeken buiten op de vensterbank. Dank aan de mysterieuze gulle gever! Ik word sowieso blij van boeken, en van zo'n gebaar. Zie-je-wel dat de mens goed is.

donderdag 8 november 2012

De schaduw van de wind van Záfon

Ik heb het halverwege weggelegd. Ik vind het geen goed boek. De zinnen en woorden komen op mij te vaak gekunsteld over. In het begin twijfelde ik zelfs even aan de vertaling. Ook het verhaal boeit me niet genoeg. Ik heb veel met boeken en bibliotheken, maar niet met spookverschijningen en toevalligheden die wel geen toevalligheden zullen blijken te zijn, en ik heb al helemaal niets met mysteries.

'... een waterig zonnetje dat  over de Rambla stroomde als een guirlande van vloeibaar koper.' In de eerste alinea al een emmer-zin. En een waterig zonnetje van vloeibaar koper?

Het is natuurlijk niet allemaal kommer en kwel. Ik heb het niet voor niets tot halverwege volgehouden. Maar ik lees liever iets anders.

vrijdag 2 november 2012

Bonita Avenue van Peter Buwalda

Een heftig boek, gaaf om te lezen, taal waar ik van heb genoten. Een verhaal dat meesleurt. Tot Joni's kind van Aaron bleek overigens. Toen werd het voor mij te toevallig. Raar eigenlijk, want ik denk nu dat dat toch wat normaler is, een kind van je ex, dan zo'n porno-carrière of iemand die plotseling wiskundige wordt. Heb de hele tijd ook wel in mijn hoofd: er gebeurt wel erg veel, kom op het is geen Shakespeare. Maar goed, anders hadden 'ze' er ook geen boek van gemaakt, als het allemaal normaal was geweest.



Ik hoopte dat het goed zou komen. 'Ga nou met hem/haar praten. Vertel het nou, dan komt het wel goed.'

Waar gaat het over? Over vaders, en misschien ook wel over moeders/familie.
Siem die zonder moeder opgroeit, en van zijn vader niet mag judoën (zijn vader proost uiteindelijk wel op zijn kampioenschap), omdat zijn vader in een jappenkamp heeft gezeten. De relatie met zijn vader is moeizaam.
Siem die Wilberts vader is, maar er niet was in zijn jeugd, en nu worstelt met dat vaderschap.
Aaron, die Siem vooral als Joni's vader ziet en tegen hem opkijkt, hem bijna adoreert. En die zelf graag vader wil worden.
De biologische vader van Joni en Janis die er nooit was (vertegenwoordiger en speelde in een bluesband).
Alleen Aarons vader lijkt 'normaal'. Hij gaat hem zoeken na de vuurwerkramp. Aaron verzint de dood van zijn vader als excuus voor het wegblijven van zakelijke afspraken. De pleegvader/oom van Wilbert die hard en op geld belust de belangen van zijn zus en neefje verdedigt.
Tinekes vader, leraar wiskunde, die Siems wiskundetalent ontdekt.
Rusty's vader die mislukt als goochelaar en overlijdt aan een hartaanval. En dan nog de vader/ouders van een werknemer van Joni: geobsedeerde fans van Mussolini.
Boudewijn, stiefvader van Joni's en Aarons kind.
De familie waarin Isabelle (jong vriendinnetje van Siem) wordt geadopteerd: juist allemaal succesvolle, invloedrijke mannen en vrouwen.

Over wiskunde en rede, in de knoop zitten

Over discipline, judo, vechten (letterlijk en figuurlijk)

Over seks en porno. Joni natuurlijk. Siem en Tineke die geen seks meer hebben. Wilbert die wordt veroordeeld om aanranding.

Overspel: Joni bedriegt Aaron, Siem bedriegt Tineke, Siem en Tineke zijn hun relatie ooit begonnen met overspel. Aarons moeder wordt verliefd op iemand anders, correspondeert daarmee maar als zijn vader daar achter komt zet het niet door.

Geheimen (zie ook overspel)
Siem verzwijgt voor zijn vader dat hij judoot. Het hele gezin verzwijgt dat Siem niet de biologische vader is, Wilbert wordt zo lang het kan verzwegen. Joni verzwijgt (met Aaron) haar porno-activiteiten, dat ze contact heeft met Wilbert, tegen Aaron dat ze samen een zoon hebben, en in Amerika haar verleden. Aaron die niet tegen geheimen kan. Siem verzwijgt voor Tineke wat hij denkt en later weet over Joni, en Siem die vol geheimen aan zijn ministerschap begint.

maandag 29 oktober 2012

Hondendromen van Bernlef

Bernlef is dood. 'Nu is Bernlef zelf dood' schiet steeds door mijn hoofd, maar hij schreef niet zozeer over de dood als wel over het proces voor het doodgaan, en dan met name de mentale aftakeling. Dat zeg ik zonder Bernlefkenner te zijn. Wat heb ik van hem gelezen? 'Hersenschimmen' uiteraard en laatst 'Hondendromen' en eerder al 'De Pianoman'. Die laatste gaat, als ik het me goed herinner niet over mentale aftakeling voor de dood. Wel over iets als een mentale afwijking. Iemand die qua denken en doen en laten afwijkt van wat we normaal vinden.

Ik realiseerde me net dat ik over 'Hondendromen' niet geblogt heb terwijl ik het recent gelezen heb. Het was een tussendoortje. Een boekje van 2,50 uit de reeks Literaire Juweeltjes dat in een grote jaszak past kan ik natuurlijk niet bij de kassa laten liggen. Het was bij De Omslag waar ik Bonita Avenu kocht om weg te geven aan een van de vloerenleggers. Het zijn drie korte verhalen.

In het eerste verhaal kom ik mijn eigen bijnaam tegen. Niet een van de veelgebruikte varianten maar die ene die zo ongeveer exclusief aan mijn vader toebehoort. Het is licht bevreemdend. Ze is dood, die Koordje. Ik zou het trouwens eerder 'Coortje' schrijven, dat maakt het ook minder bevreemdend, maar toch. Verder gaat het ook nauwelijks over haar.
"Hij had het gevoel dat hij geen huis meer had. Dat alles een herinnering was die hij al wandelend bezig was te vergeten,"
Tijdens het wandelen heeft hij last van zijn benen. Hij gaat rolschaatsend ten onder aan het enthousiasme van zijn blijkbaar vergeefs naar het asiel gebrachte hond.

Het tweede verhaal gaat over een oude man die ziet hoe zijn -eveneens oude- vrouw de bevalling van hun dochter opnieuw beleeft, en die weet dat zijn eigen herinneringen ook niet meer feilloos zijn. 'Nee, je moest de klok niet terugzetten. Dat moest hij niet doen. Je werd er nerveus van, bang dat je alles door elkaar haalde ... Het was logisch dat je je verleden niet keurig op een rijtje had staan, zoals in een kasboek.'

Het derde verhaal gaat over drinkende mannen die hun tong raspen. Ieuwwww. Ga ik niet nu in bladeren om het even op te halen. Drinken, alcohol doet natuurlijk ook iets met je hersenen en je herinneringen. Zeker in combinatie met ouderdom.


Bernlef: "Mijn werk gaat eigenlijk over de ongeborgenheid van het bestaan; dit, terwijl ik zelf voortkom uit een achtergrond van louter geborgenheid, eigenlijk. Een levensgrote paradox. En juist die innerlijke tegenstrijdigheid vormt in wezen het thema." ...
"Op welke wijze vertalen onze hersenen de werkelijkheid in beelden? Pas aan de hand van afwijkingen en stoornissen binnen die hersenen kun je zien hoe breekbaar die zogenaamde werkelijkheid - zoals wij het zo graag noemen - wel niet is" ... 
"waarvan ik denk dat dat het eigenlijke leven is: een razende gekte en chaos, waar de mens niet tegen bestand is. "

NB De drie verhalen van 'Hondendromen' verschenen in 1974 in de bundel 'Hondedromen'.
En nog iets: ik vind dat Bernlef eruit ziet als een Russische bokser. Doet ook iets met je hersenen, dat boksen.

maandag 22 oktober 2012

Bonita Avenue van Buwalda (i.p.)

Oké Aaron is 'gek' geworden en naar België verhuisd, Tineke is afgevallen, Siem heeft zelfmoord gepleegd, Joni heeft in Amerika man en en kind verlaten en is partner in een  bedrijf waar ze films maken. Daar ben ik nu (14,73%).

vrijdag 19 oktober 2012

Lof der luiheid door Couperus

Gelezen op een zonnige herfstvrijdagmiddag in de schommelstoel voor het huis.

Het was alsof ik zelf op dat moment ook die volmaakte luiheid moest kunnen voelen. Of eigenlijk maakte het verhaal me duidelijk dat ik niet helemaal ontspannen was, dat mindfullness - ik bedoel echt met maar één ding bezig zijn- nog niet zo vanzelfsprekend is. Ook niet op een vrije vrijdagmiddag terwijl het beloofde werk al is gedaan.
Toch lekker lezen, zo'n mooie schets over mooie en lekkere dingen. Ik weet niet of ik het erotisch had gevonden als het niet in een verzameling erotische verhalen had gestaan. Correctie: echt erotisch vond ik het nog steeds niet, maar de spanning zinderde af en toe op. Ja, dat is geeft wel aan wat ik bedoel: opzinderen, hoewel het volgens mij geen woord is.
Orlando - god van de rust, en de smachtende onmachtige ik Gigi. "Ik verontschuldig mij om mijn onverzadelijkheid,"

donderdag 18 oktober 2012

Tonio van 'Adri' van der Heijden

Prachtig boek, verdrietig dat het echt gebeurd is. Leest heel lekker maar vanwege de emoties is het toch worstelen. Het requiem duurt me iets te lang. Mag ik dat zeggen? Nee dat mag ik niet zeggen. Een requiem voor je eigen kind duurt nooit te lang. Het is een bottelezersopmerking, deels ingegeven door het worstelen met de emoties.
Ik heb moeite met het me voorstellen van Tonio. Misschien omdat hij hem van zo dichtbij met alle nuances beschrijft. De open en vrolijke pre-puber, dat lukt, maar later verandert hij natuurlijk. Misschien heeft Van der Heijden ook wel minder grip op wie hij dan is. Weet ik niet, zou ik het nog eens voor willen lezen. Maar nu even niet. Te veel verdriet en te veel wachtende boeken.
Nog een opmerking: ik kende het plaveisel al uit de Tandeloze Tijd, in dit verhaal komt geen stoep voor. Vraag is of ik de Tandeloze Tijd wil herlezen nu. Ik weet het nog niet. Eerst maar eens Buwalda.

zondag 30 september 2012

De thuiskomst van Anna Enquist

Ik wilde blijven lezen en baalde enorm toen ik de dwarsligger in Valkenswaard had laten liggen. Een historische 'vrouwenroman'; nooit gedacht dat ik daarvan zou kunnen genieten.
Maar Enquist schrijft clean, het secundaire onderwerp -de ontdekkingsreizen en het (niet-)wetenschappelijk gedoe eromheen- is razend interessant, en het leven en de gedachten van Elizabeth zijn een eye-opener en tegelijkertijd kan ik me in haar inleven. Ik denk ook wel: allemaal heel erg voor je, maar jij bent tenminste nog de vrouw van de kapitein en goed verzorgd. Het maakt het ook erger. Hij kiest ervoor te gaan terwijl het niet hoeft. Er is druk van buitenaf en het 'vergrootglas-effect'. Had Nathan iets anders kunnen worden als zijn vader geen kapitein was? Zijn opa was ook geen zeevaarder toch? Maar als ... had hij waarschijnlijk geen vioolles kunnen volgen. Ik ben nu dus ook benieuwd naar de levens van de vrouwen van de matrozen.
De wending aan het einde verraste me. Deed me denken aan artsen met een god-complex en Owen Meany. Moet ik dat boek ook weer eens lezen. Dubbel gevoel: ik kan me herinneren dat het verder niet zo'n heel briljant boek was, maar de plot (of wat ik ervan onthouden heb) heeft wel indruk gemaakt.

James Cook (1728-1779) was een Britse zeevaarder en cartograaf,

Cook vertrok op 30 juli 1768 met de HMS Endeavour, een omgebouwd kolenschip. Het had een flink wetenschappelijk contingent aan boord. Hij zeilde naar het kort daarvoor ontdekte Tahiti, waar de Venusovergang succesvol werd waargenomen. Door de venusovergangen op ver uiteenliggende plaatsen met elkaar te vergelijken zou de afstand tussen aarde en zon en de grootte van het zonnestelsel kunnen worden vastgesteld.
Hierna voer hij zuidwaarts tot 40°ZB, maar hij vond geen land. Cook keerde westwaarts totdat hij de kust van Nieuw-Zeeland bereikte, als eerste Europeaan sinds Abel Tasman in 1643. Zes maanden werden besteed aan het in kaart brengen van de kust, waarmee hij aantoonde dat het om twee eilanden ging en niet om een deel van een zuidelijk continent.
Daarna ontdekte hij nog ontdekte Botany Bay en Port Jackson, raakte lek op het Great Barrier Reef, maar slaagde erin de kust te bereiken voor reparatie. Hij stelde vast dat er inderdaad een zeestraat tussen Australië en Nieuw-Guinea liep en voer via Batavia en rond Kaap de Goede Hoop weer terug naar het Verenigd Koninkrijk. 

Cook was tijdens zijn tweede reis (1772-1775) de eerste die de Zuidpoolcirkel overschreed. Cook vond geen land, hoewel hij Antarctica naar nu bekend is geworden, tot op enkele kilometers genaderd is. Later die reis bereikte hij 71°10' ZB, wat tot 1841 de zuidelijkste breedte zou blijven die door mensen bereikt was. Cook bracht deze reis daarnaast de Marquesas in kaart, ontdekte Nieuw-Caledonië en bracht het in kaart, en hij ontdekte Zuid-Georgia en de Zuidelijke Sandwicheilanden.
Cook had aangetoond dat een eventueel zuidelijk continent slechts tussen het poolijs kon bestaan. Bijzonder was dat Cook geen enkel bemanningslid aan scheurbuik verloor - hij gebruikte zuurkool als doeltreffende bron van vitamine C. Cook werd bevorderd tot kapitein en gekozen als lid van de Royal Society.

In 1776 vertrok Cook op zoek naar een noordelijke doorvaart. Hij vond een aantal eilanden, maar geen doorvaart. Hij stierf op Hawaii tijdens een gevecht met de bewoners met wie hij eerder een goede relatie had.


Geen auto's in die tijd begrijp ik uit het boek. Logisch ook wel: ruim voor de industriële revolutie.

maandag 27 augustus 2012

Geheime Kamers van Jeroen Brouwers

Het boek boeide me. Waarom? Omdat het verhaal boeit: Wat moet hij met de Daphne en wat moet Daphne met hem? Gaat hij uit zijn ellendige bestaan, dat hij lijdzaam leek te leven, ontsnappen? Gebeurt er iets met die boot? Waarom woont hij op een ark?

Het gaat duidelijk over geheimen, oneerlijk tegen elkaar zijn, ontrouw. Paula bedriegt Jelmer. Jelmer bedriegt Daphne en is ook niet eerlijk tegenover zijn maitresse, die (met) hem ook weer bedriegt. Daphne bedriegt en bedreigt iedereen. De zangleraar bedriegt zijn vrouw en vriendinnen.

Wat doet mongloïde dochter Hanneke in dit verhaal? Staat zij symbool voor de mislukking? Waarom gaat het zo mis met Nico?

Brouwers lijkt een hekel aan psychologen te hebben.

Lekker om te lezen. Groots en aangedikt geschreven. Iets te veel poep, maar ja.
Ik moet nog veel woorden opzoeken.

zaterdag 25 augustus 2012

The comedy of errors in Diever

Dit weekend de comedy of errors gezien in Diever. Herkenbaar als Shakespeare, voor mij vnl omdat het niet te volgen is, als je je er niet vantevoren in verdiept. Twee identieke tweelingen met dezelfde namen en functieverdeling? You're losing me. Tot er uitgelegd wordt dat het gaat om een soort eerbetoon. De ene combinatie wordt namelijk doodgewaand en hun broers nemen hun namen over. Oké, oké.
Prima vertaling weer, met moderne citaten als 'dat is mijn uitspraak en daar zult u het mee moeten doen' en 'over je eigen schaduw heenspringen'. Kort stuk, en dat is in Diever toch wel prettig.

Rit ernaartoe (en terug) was spannend, want de range van de Leaf neemt significant af bij regen. En regenen deed het. Hard. Voorstelling was droog (niet qua humor), inleiding niet helemaal.

The Comedy of Errors is een vroege komedie van William Shakespeare. Het stuk werd voor het eerst opgevoerd in the Gray's Inn op 28 december 1594. Shakespeare inspireerde zich vooral op klassieke bronnen zoals Plautus' Romeinse komedies Menaechmi en Amphitruo. De raamvertelling over Egeon en Emiliais is ontleend aan Apollonius van Tyana.

donderdag 16 augustus 2012

Much ado about nothing

In een drukke klusweek naar het theater. De kaartjes waren gelukkig al besteld anders waren we misschien niet gegaan en het was echt leuk. De Utrechtse spelen en New Cool Collective speelden M.A./N. Goede muziek, goed spel, briljante setting met spelers om en tussen het publiek en podium in het midden. Goed stuk, hoewel ik dit net als een aantal andere stukken van Shakespeare toch ook wel plat vind overkomen. Tuurlijk zit er ook verdieping in, maar omdat het volgen van het verhaal veel aandacht kost, is daar niet meteen ruimte voor in mijn hoofd en blijven de dik-erbovenop-elementen hangen. Maar wel heel lief natuurlijk dat de liefde alles overwint.
Ik vind het opmerkelijk dat Hero zo snel veroordeeld wordt, en zelf snel vergeeft. En is het normaal/heroïsch om te trouwen met een familielid van je overleden (gewaande) verloofde? Ook dat vindt Hero blijkbaar alleen maar leuk. Ik zou het geen leuk huwelijk vinden, als de beloftes gedaan tijdens dat huwelijk dus eigenlijk voor iemand anders bestemd waren. Anyway dat zal wel een milenniumkloof zijn.

In de oudste gedrukte tekst staat dat Much Ado About Nothing vóór 1600 'verscheidene keren in het openbaar opgevoerd was' en het is dan ook waarschijnlijk dat het stuk zijn debuut maakte in de herfst of winter van 1598-1599.
Much Ado About Nothing speelt zich af in Messina, een kustplaatsje op het eiland Sicilië, dat naast de 'teen' van Italië ligt. Hoewel het verhaal zich afspeelt op een tijdstip dat Sicilië onder Spaans bewind viel, weerspiegelen de personages duidelijk een meer Zuid-Italiaanse afkomst. (bron: wikipedia).

(En poeh, wat waren we laat thuis. Het laatste stuk met de taxi moeten doen.)

zondag 12 augustus 2012

Molens in Schiedam


Reeds in 1580 wordt de Westmolen gebouwd. Voor zover ik uit de 'literatuur' (wikipedia) kan halen is dat de eerste Schiedamse molen. Verder geen informatie over hoe wat en waar. Ik tel 21 molens in de rijtje (in de tekst staat 'twintig').
Volgens mij staan hier geen molens tussen die bedoeld zijn om de waterhuishouding te reguleren (poldermolens?). Die waren er ook nog, bijvoorbeeld de Babbersmolen die nu nog ergens net buiten de stad staat).

De nog bestaande molens op jaartal van oorspronkelijke bouw:
1715 De Kameel. Molen de Kameel wordt gebouwd tijdens de beginjaren van de jeneverindustrie (30 meter ten oosten van de huidige Kameel). De behoefte aan mout was nog niet zo groot zodat de molens konden volstaan met een rank postuur en een kleinere hoogte (30,5 m).
Via een halfronde doorgang (de grot) konden kleine schepen tot in de molen varen om te laden en lossen.
In 2011 is de herbouwde molen geopend. Deze heeft een koppel maalstenen, kan elektriciteit opwekken, maar heeft als voornaamste functie (naast de historische) onderdak bieden aan de stichting Schiedamse molens. Het plan is om de molen te gebruiken voor techniekeducatie.
Overigens kon de molen, vanwege de verlegde zwaaikom, niet op de originele plaats herbouwd worden.

1770 De drie korenbloemen. Molen De Drie Koornbloemen, was eigendom van 18 branders die samen 26 aandelen in de molen bezaten. De molen draait regelmatig (maar ik weet niet of er dan ook iets gemalen wordt.

Korenbloem?
http://nl.wikipedia.org/wiki/Korenbloem


1785 De vrijheid
De molen draait regelmatig maar maalt niets op het moment

1794 De Walvisch. Dankzij de bloeiende walvisvaart groeit het afzetgebied voor moutwijn en jenever. Daarom is er behoefte aan een nieuwe molen: De Walvisch.
Anno nu wordt er graan gemalen dat wordt verkocht in de molenwinkel.


to be continued

zaterdag 11 augustus 2012

Veldeke

Veldeke is de eerste Nederlandse auteur die we bij naam kennen. Hij kwam uit Veldeke, nu onderdeel van Hasselt en schreef in zijn moedertaal (Maaslands). Zijn vermoedelijk eerste werk (1170-1180) is de beschrijving van het heiligenleven van Sint Servaas (een legende gebaseerd op een verkorte bewerking van een stuk van een Noordfranse monnik).

Bekend is zijn Eneas-roman. Hij bewerkte de Anglo-Normandische Roman d'Eneas en had daarmee veel succes. Hij begon rond 1174 en maakte de roman rond 1186 in Thuringen af. Tussendoor was hij het manuscript kwijt, het was gestolen. We beschikken alleen over versies in het Hoogduits, vermoedelijk zijn er ook Maaslandse versies geweest maar dat weten we niet zeker. In die tijd was er geen duidelijk onderscheid tussen een Nederlandse en een Duitse literatuur of cultuur. Politiek-bestuurlijk waren er vele grenzen, maar in cultureel opzicht nauwelijks.

In de decennia rond 1200 kwamen verschillende bewerkingen van recente Franse epische werken in het Maas- en Nederrijngebied tot stand. In al deze werken neemt de liefde een belangrijke plaats in. Ze weerspiegle de nieuwe hoofse geest. De zich cultureel emanciperende aristocratie werd een spiegel voorgehouden waarin de nieuwe idealen - liefde, hoofsheid, ridderschap - waren uitgebeeld.

Achtergrondinfo
Thuringen en Veldeke/Kermt/Hasselt liggen zo'n 500 km uit elkaar. Hoe reisde men in die tijd (vlak voor 1200)? Te paard neem ik aan. Absolute topsnelheid is 89 km/uur volgens wikipedia maar dat houdt ie vast niet zo lang vol. Volgens info.nu reisde men vnl. te voet, en als men geluk had kon men voor sommige stukken een paard huren of een stukje met een boot of een boerenkar meereizen. Ik denk dat Thuringen-Veldeke minstens 10 dagen reizen was.

zaterdag 4 augustus 2012

De Nacht

Oké, ik zou willen dat ik nog sliep. Maar als ik om kwart voor zeven de radio aanzet en dan op radio vier in het programma de nacht val, ben ik verbaasd, zelfs al is het zondag.

zondag 29 juli 2012

Bevolkingsgroei

Bij bevolkingsgroei denk ik aan een zich ontwikkelende bevolking of aan een langer wordende bevolking door gezondere voeding of zo. De bevolking, die afgebakende groep, groeit. Maar het is dus geen afgebakende groep, het is het totaal en het aantal van dat totaal groeit.

Vogels en het Hooglied

Het begon dus allemaal met nesteldrang en commentaar op het Hooglied. Nee, daar begon het niet mee, maar dat is wel het oudste wat we gevonden hebben. De nesteldrang geschreven kort voor 1140 in Rochester door een (Zuid)westvlaamse Benedictijner monnik. Het commentaar op het Hooglied rond 1100 in de abdij van Egmond door ene Willeram. De nesteldrang als penneprobeersel, met ter toelichting in het Latijn dezelfde tekst, bewust -zo lijkt het- zo dicht mogelijk bij het Nederlands gehouden. Het commentaar op het Hooglied is een soort vertaling uit het Oud-hoogduits en middeleeuws Latijn, een heus boek. Allebei over de liefde, de ene tekst wat aardser dan de andere.

Context
Rond het jaar 1000 nam het aantal mensen in Europa geleidelijk maar duidelijk toe, herleefde de handel en ontstonden steden. In Italië en Frankrijk werden universiteiten gesticht. Kruistochtridders en handelaren ontdekten een wijdere wereld. De elfde eeuw laat grote ontginningsactiviteit zien.
In 1122 wordt in het concordaat van Worms vastgelegd dat de Duitse koning niet meer als enige zeggenschap heeft over kerkpolitieke zaken.

zondag 15 juli 2012

Die van het glas rood

Dag vijf van onze raampoëzie. Snikken en Grimlachjes van Piet Paaltjens


Op blz. 31 nummer LXXII

Wij zaten met ons vieren
In den tuin van de sociëteit.
"Kijk, jongens!" riep Sand, "wat passeert daar
Een eeuwig knappe meid."

"Ja," zei Kaai, "dat's een pracht van een meisje!
Zoo zijn er geen twaalf in 't land"
"Ik hoor," zuchtte Haas, "ze is in stilte
Geëngageerd met een luitenant."

"Wat mankeert je, Paal?" riep Sand weer,
"Je wordt zoo bleek als de dood!
Neem wat dubbelgebeide!" - "Neen, Dundas!"
Schreeuwde Haas, "breng gauw een glas rood!"

Wel dronk ik, om Haas te pleizieren,
Het rood uit, - ook smaakte 't wel goed, -
Maar op geen van mijn beide wangen
Herriep het den rozengloed.

Sinds ik weet, dat een luitnant in stilte
Mag bluffen op háár bezit,
Zien mijn vroeggeknakte wangen
Onherroepelijk marmerwit.

zaterdag 14 juli 2012

Die van Knaap de kapper o.a.

Dag vijf van onze raampoëzie. Snikken en Grimlachjes van Piet Paaltjens


Op blz. 30 nummer LX
Toen Knaap mij de laatste maal knipte,
Was hij aangedaan onder zijn werk.
"Wat wordt u al grijs!" sprak hij somber,
"Ik vrees, u studeert te sterk."

En Jongmans, toen hij mij gistren
De maat voor een pantalon nam,
Keek van mijn magerheid zóó op,
Dat ik dacht, dat hem iets overkwam.

Vater Muller ontzei me zijn tafel.
Ze verliep anders heelemaal.
Mijn holle kaak deed de lui denken.
Het eten was bij hem zo schraal.

En mijn oppasser heeft zelfs den ploert al
Een goed woord voor een draagplaats verzocht,
Als soms mijnheers begraafnis
Te Leiden plaats hebben mocht.

Maar wie er ook zien en beweenen,
Dat ik zoo jong moet vergaan,
Niet hare grijsblauwe oogjes,
En die hebben 't mij juist gedaan.

De stoep van de melkboer

Toen ik voor de raampoëzie een recente uitgave van Snikken en Grimlachjes kocht bij Van Leeuwen, las de verkoopster mij Immortelle XLIX (nr. 39) voor. Er ontstond wat verwarring over het geslacht van de melkboer, ten minste bij mij. De melkboer zegt immers iets tegen 'haar meid'. Pas vandaag realiseerde ik me dat 'haar' niet slaat op de melkboer, maar op de aanbedene. Betekent ook dat Paaltjens niet zat te huilen op de stoep van de melkboer, wat ik ook al raar vond. Helder.

Die van de melkboer

Dag vier van onze raampoëzie, Snikken en Grimlachjes van Piet Paaltjens.

Op blz. 29 nummer XLIX
Wel menigmaal zei de melkboer
Des morgens tot haar meid:
'De stoep is weer nat.'Och, hij wist niet
Dat er 's nachts op die stoep was geschreid.

Nu, dat hij en de meid het niet wisten,
Dat was minder;-maar dat zij
Er hoegenaamd niets van vermoedde,
Dat was wel hard voor mij.

XXIII

Dag vier van onze raampoëzie, Snikken en Grimlachjes van Piet Paaltjens.

Op blz. 28 nr. XXXIII
Mijn hart was toegevroren,
Mijn tranen vloeiden niet meer.
Toen trof mij haar gloeiende blikstraal,
En de wateren ruischten weer.

O ware ik toch verdronken
In den bitterzilten vloed!
In brakke liefdetranen
Te smoren is honingzoet.

Op zoek naar de Vijftigers

Gelezen: 'Hugo Claus vertrekt naar Parijs - Contacten tussen experimentele schilders en schrijvers' van  H. Brems uit 'Nederlandse literatuur, een geschiedenis'. Mijn beeld nu:

De Vijftigers zijn experimentele dichters. Hun poëzie besteedt uitgesproken aandacht aan klank, vorm, plaats van woorden in de zin en het vers, en de effecten van woordcombinaties; de quasi-materiële aspecten van de taal.
Er wordt gestreefd naar een nieuwe, voor ieder verstaanbare, vitale poëzie, wars van alle oude schoonheidsidealen en vormen. Het is een aanval op de hypocrisie van de 'letterdames en -heren' die ook na de schok van de oorlog verder schrijven alsof 'holland een rose perzikentuin' is.
De Vijftigers waren in de beginjaren aangesloten bij de Experimentele Groep, die eind 1948 opgaat in Cobra. Al snel is er een officiële breuk, maar de contacten en verschillende samenwerkingsverbanden blijven. Er ontstaan teksttekeningen, peintures-mots, gezamenlijke bundels e.d. Individuele kunstenaars beperken zich niet tot één discipline: schilders schrijven en dichters schilderen.
De poëzie van de Vijftigers draaide in het begin om spontane expressie, de vitale uitingsdrang in wisselwerking met de suggesties van het materiaal (taal). Later verschoof het accent naar dat materiaal: de taal, autonoom, als aangever van vormen en betekenissen. Die stroming kent een paradoxale spanning:

- tussen expressie en autonomie,
- tussen overgave aan de taal en beheersing ervan,
- tussen surrealistisch geïnspireerd automatisme en bewuste constructie en manipulatie

Die aspecten komen tegelijkertijd voor in gedichten van Vijftigers. Bijvoorbeeld in 'Ik tracht op poëtische wijze' van Lucebert.

vrijdag 13 juli 2012

Beeldend werk van Jan Elburg


Aforisme

Aforisme - een betekenisvolle spreuk [Van Dale online]

Aforisme - [<Gr. aforismos, afgrenzing, spreuk], o. (-n), korte, pittige spreuk; op zichzelf staande sententie, die geen deel uitmaakt van een bepaald denksysteem, maar wel karakteristiek is voor een bepaalde gedachtengang of geesteshouding: aforismen behelzen gewoonlijk hetzij een inval, hetzij een plotselinge verheldering. [Summa 1973]

[Niet in WP1932 of 1947]

Opgezocht naar aanleiding van de inleiding van Ik zie scherper door de taal. De titel is 'een aforisme dat werd aangetroffen in zijn nalatenschap'.

Ook gevonden:
Agnaten of zwaardmagen zijn mannelijke bloedverwanten, die in de mannelijke lijn van den gemeenschappelijken stamvader afstammen. Het Romeinse recht noemt de familiebetrekking dier mannen agnatio .... De grondslag der agnatio is de macht, die aan mannen alleen toekomt. De agnaten zijn de zoodanigen, die onder dezelfde vaderlijke macht staan of zouden staan, als het stamhoofd nog leefde. Er kunnen dus ook vrouwen als eindleden der agnatio bijkomen maar zij zetten de agnatio niet voort in haar kroost, dat onder vaderlijke macht is gesteld van een ander stamhoofd. [WP1932]


Ik zie scherper door de taal

Mooie titel die ik niet kon laten liggen na een uurtje vrij: kijken in het Stedelijk Museum van Schiedam. Nog niet gelezen, vind ik een hier over te schrijven citaat, twee mooie stukken achter elkaar op bladzijde 36:

...
En de zwarte slagroom
van de schaduw,
de zware.

Wat een landschap
om over de schreef van de horizon
te gaan.